عنوان کتاب قدری معوج در خاطرم نقش بسته بوده است. عنوان و نشانی صحیح آن از این قرار است: Narration in the Fiction Film, University of Wisconsin Press, 1985 روایت در فیلم داستانی؛ ترجمه سيّدعلاءالدين طباطبايی؛ بنیاد سینمایی فارابی؛ ۱۳۷۳ و ویراست دوّم ۱۳۹۶

تا فراموشم نشده باید نشانی حرف بوردول هم به شما بدهم؛ Narration in the Fictional Film, 1985

با تعریف شما و استفاده‌ای که از "کلاژ" کرده‌اید اساساً موافق نیستم، بخصوص با یکی انگاشتن کلاژ با دکوپاژ در مبحث سینما. شاید در هنرهای تجسّمی، کلاژ و دکوپاژ همسایه و هم‌گام هم باشند اما در آنجا نیز تفاوتی ماهوی دارند. معنی لغوی کلاژ "چسباندن" است و معنی لغوی دکوپاژ "بُرش (زدن)". کلاژ، با وجود موارد استفاده آن در تاریخ هنر، مفهومی کاملا مدرنیستی است و آغاز آن را کارهای ژرژ بِراک و پیکاسو دانسته‌اند که از کافه‌نشینی‌های پاریسی ریشه گرفته است. مثلا در یکی از این آثار، بِراک برای القای فضای کافه یک توتون‌دان چرمی را بر سطح بوم چسبانده است. پس خصلت کلاژ "چسباندن" است. امّا دکوپاژ را مثلا در کارهای آنری ماتیس می‌توان دید که با برش زدن یک تکّه مقوّا شکلی ساخته است. پس ذات دکوپاژ "برش زدن" است. و حتما می‌دانید که اصطلاح دکوپاژ در سینما معنای کاملا ویژه ای دارد. دکوپاژ در سینما همان "تقطیع" است یا به قول نعمت حقیقی (که برعکس پسرش مانیِ خو‌ک‌ساز سینما را بخوبی می‌دانست)، خُرد کردن قصّه. این همان Shooting Script انگلیسی است، یعنی فیلمنامه آماده برای فیلمبرداری که کارگردان جای دوربین و اندازه قاب و عکس و چینش و توالی و همه و همه را با ذکر شماره مهیّا می‌کند تا کار فیلمبرداری روال و خط سیری بگیرد. امّا اگر بیاییم و همین تکنیک تکّه‌چسبانی یا کلاژ را بخواهیم به کلّیت سینما بچسبانیم (لابد چون تصویر سینمایی از کنار هم نشستن تصاویر متعدّد ساخته شده است، که اصولاً بایدش گفت مونتاژ montage)، پس باید بجای فیلم هم بگوییم کلاژ متحرّک! بکارگیری اصطلاح کلاژ در سینما را می‌تون بهمان معنا که سینماگران آوانگارد به کار برده‌اند به کار برد. مثل سینماگرانی که از found footage استفاده کرده‌اند، یعنی تصاویری بهم بی‌ربط که بر حسب اتفّاق یافته‌اند را با کنار هم چسباندن، به کلاژ سینمایی بدل ساخته‌اند. یا بقول دیوید بوردوِل، در روایت سینمایی آنچه کلاژش بتوان نامید آن است که مثلاً در کارهای گُدار می‌بینیم، یعنی تکّه‌پاره‌های تصویری که با جود افتراقِ ظاهری از یک کلّ واحد برساخته شده‌اند. مثلا او مثال آلفاویل را می‌آورد که در آن تمام تکّه‌پار‌ه‌های تصویر برشی از تصویر شهر هستند که با وجود ظاهر بی‌ارتباطشان همه به روایت شدن "شهرِ آلفا" منجر می‌شوند. پس فیلم خوک و نمونه‌های مشابه ارتباطی با کلاژ ندارند، چون هر شلختگی و ندانم‌کاری تصویری و روایی را نمی‌توان با خوانش‌های این‌چنینی به حساب کلاژ بودن اثر نوشت. شاید این خرده‌گیری‌ها به مذاق شما خوش نیاید امّا وظیفه کسی که متنی می‌نگارد روشن و تمام نمودن معنی و مقصود است بر خواننده، و دوری جستن از تقلیل و بسط دادن‌ مفاهیم که موجبات تاریِ دید و اندیشه را فراهم می‌آورند. موفّق باشید

نگارنده محترم، من خیلی واضح و صریح به جمله‌ای که "بر پیشانی متنتان نشانده‌اید" اشاره کرده‌ام که مقصود همان جمله آغازین است و مسلّما تنها جمله از نیچه در این متن. در عبارت "از ترجمه داریوش آشوری برداشته‌اید" فعل "برداشتن" نه بمعنای "کش رفتن" که بمعنای "برگرفتن" آمده است. نمی‌دانم منظورتان از عبارت "اگر عین جمله‌ی مورد نظرتان در یکی از کتاب‌های داریوش آشوری وجود دارد" چیست، امّا لابد می‌دانید که ترجمه "چنین گفت زرتشت" آشوری شناخته‌شده‌ترین ترجمه از این کتاب است؛ پس من بدنبال مشخّص شدن هویت مترجم این جمله هستم و نه کیستیِ نویسنده کتاب، جناب نیچه. امّا روشن بودن معنای واژه‌ها متضمّن آشکار بودن معنای کلِّ عبارت نیست. باز هم بدون ابهامی می‌پرسم: "کاربرد دستورمندانه" یعنی چه؟ و وقتی چیزی دستورمندانه است، ویژگی‌اش چیست؟ و کدامین تفسیر یا تحلیل؟ تفسیر چه چیزی و از سوی چه کسی؟ شاید منظور شما این است که این‌چنین آغاز کردن یک فیلم بخودیِ خود تفسیری از کلّیت فیلم به بیننده ارائه می‌کند؛ اگر هم این باشد منظور شما، باز هم گمان نمی‌کنم نمایاندن بخشی از دنیای ذهنی شخصیت یا کارگردان در قالب آثار هنری در آغاز فیلم را بتوان "تلخیص تفسیر" نامید. مسلّماً کارگردان بهر نحو و وسیله‌ای فیلمش را می‌سازد و کارش تفسیر ریستن نیست.

لطفن اغراق نفرمایید، واژه‌ی کلاژ تا جایی که خاطرم هست، در دو متن بنده و با توجه به تحلیل بنده از فیلم صورت گرفته نه در تمامی متون بنده که فرمودید بسامد بسیار و متوسل شدن در هر نقد اثر هنری؛ اولی خوک و دومی درد و شکوه. اشاره کنم که این واژه در نقاشی یا دقیق‌تر بگویم در تصویرسازی، به معنای تکه چسبانی است که بعد‌ها وارد سینما شد با عنوان کلاژ یا دکوپاژ. کلاژ اما در سینما هم به زعم بنده وامدار همان شکل و محتوا در نقاشی است و شکلی از ایماژ و انگاره های متصلی است که در عین معنادهی، خط‌های جدایش و منقطع شدنشان، محسوس است. سپاس از شما?

بی شک ، استفاده از جملات و ارجاعات به هر شکل با ذکر منبع دقیق به زعم بنده وظیفه‌ی اخلاقی است. نمیدانم منظور دقیق شما کدام جمله هست ولی در این متن تنها یک جمله با ذکر منبع(نیچه) استفاده شده است. اگر عین جمله‌ی مورد نظرتان در یکی از کتاب‌های داریوش آشوری وجود دارد، لطف بفرمائید معرفی کنید. فی الباب تکرار پرسش دومتان که باعث تعجب بنده شد، واژگان به خوبی معنا رسانند. در یک جمله: شروع فیلم و کدهای معنایی آن جزوی از یک کلیت به نام "فیلم سینمایی"هستند و به زعم بنده تلخیصی از یک تفسیر ( تفسیر به مثابه‌ی تحلیل) و اما مورد اخر، سخن شما به‌جاست. ایرادات تایپی و نگارشی، در هر متن، در اسرع وقت برطرف خواهند شد، همان طور که در این متن برطرف شد. سپاس از توجه شما?

پرسشی دیگر نیز طرح می‌کنم تا بهمراه دیگر پرسش‌ها پاسخی به آن بدهید، البته اگر دلتان خواست. در این نوشته نیز چون دیگر نوشته‌هاتان به واژه‌ای برخوردم که گویا در نقد هر اثری به آن متوسّل می‌شوید. آیا تمامی آثار مورد نقد شما واجد ویژگی "کُلاژبودگی" هستند یا که آبشخور این "کُلاژانگاریِ" مدام، نظرگاه انتقادی شماست؟ من به یکی دو نقد دیگر شما در جایی دیگر برخوردم و نقد شما بر "فیلم" خوک جز حیرتم نیفزود، که فارق از تحیّر، باز همین کلاژ انگاشتن فیلم را در آن بازیافتم. خواهشم این است که در جایگاه ناقد، برای شفّاف شدن این مبحث و دریافتن تعریف شما از "کلاژ" و علّت بسامدِ بسیار آن در نوشته‌هاتان، شرحی بنویسید. سپاس

دوست عزیز، خوشحالم که دیگربار پیرامون نوشته‌ای از شما به گفت‌وگوی قلمی می‌پردازم. اکنون که کیستی نگارنده بر من آشکار شد، از تکرار کردن مکرّرات می‌پرهیزم و تنها یکی دو گنگی را پیش می‌کشم. * آیا جمله زیبا و بجایی که بر پیشانی متنتان نشانده‌اید از ترجمه داریوش آشوری برداشته‌اید؟ ** معنای کلّ آن بخش از نوشته شفّاف است اما معنای "کاربرد دستورمندانه" بر من آشکار نیست. *** دیگر گنگی، "تلخیص تفسیر" است. تلخیص کدامین تفسیر؟ **** به گمانم مقصود شما از "افاضات بی مازاد"، "افاضات مازاد" باشد. اگر اشتباه می‌کنم متذکر شوید. و امّا از پرداختن به برخی نکات نوشتاری درمی‌گذرم. این نوشته متعلّق به شماست و صلاح کار خویش خود دانید. فارق از این نکات از دید من این متن شما از دو نوشته پیشینتان شفّاف‌تر و پرداخته‌تر و موجزتر است. دست مریزاد

سپاس از توجه شما دوست عزیز. بدیهی است که عبارت اول، جایی که شما تمامش کردید، پایان نمی‌یابد، فی الواقع کنار هم گرفتن تمامی واژگان یک عبارت، سبب تداعی معانی و پیوند مفاهیم است. ادامه‌ی عبارتی که شما اشاره کردید اما مطرح کردن هنر نقاشی و شروع فیلم با هنر است و... . فی الباب عبارت دوم اما، پر واضح است که آلمادووار بدون ذره‌ای اضافه گویی در جزئیات، هنرش را نشانمان می‌هد. موفق باشید?