اشاره‌ای درباب عنوانِ این شاهکار:عنوانِ سوئدیِ این اثر Såsom i en spegel است. در انگلیسی آن را Through a Glass Darkly ترجمه کرده‌اند. به‌فارسی آن را چه بخوانیم؟ معمولاً در فارسی آن را «هم‌چون در یک آینه» ترجمه می‌کنند. لیکن به‌راستی این ترجمه چه «معنایی» دارد و حاوی چه دلالتی است؟ من برآن‌ام که اگر عنوانِ این فیلم به‌درستی ترجمه نگردد، نه‌فقط خطایی در ترجمه که خطایی در فهمِ معنای فیلم نیز رخ خواهد داد. بدواً توجه کنید که این چهار کلمه از آیه‌ی دوازدهم از باب سیزدهم از سوره‌ی «رساله به کُرَنْتیان» گرفته شده است. اصل چهار واژه‌ی یونانی در سوره بدین‌شرح است:δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι. معنای تحت‌اللفظیِ این چهار کلمه این است: به‌وساطتِ آینه آن‌چیزِ معماگون را. تعبیرِ ἐν αἰνίγματι مفعولِ غیرِمستقیمِ یک فاعلِ غایب و یک فعلِ غایب است که ناچاریم برای فهم این عناصر غایب به خودِ انجیل رجوع کنیم. در انجیل می‌خوانیم: βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι. فعلِ βλέπομεν توأمان فاعل و فعل را درخود دارد: «[ما] می‌نگریم». پس می‌توان آیه را این‌گونه ترجمه کرد: «چراکه به‌وساطتِ آینه بی‌درنگ به آن‌چیزِ معماگون می‌نگریم». نمای افتتاحیه‌ی فیلم از سطح «آب» چونان «واسطه‌ای آینه‌گون» که چیزهای دوردست را به‌نحوی «معوج و مغشوش» بازتاب می‌دهد، آن‌گاه‌که با نمای اختتامیه‌ی فیلم مقایسه شود که در آنْ «آفتاب» از دوردست و در گذر از «شیشه» خودش را نمایان می‌سازد، سرنخِ هدایت‌گری‌ست که ما را به بنیانِ نگرش برگمان رهنمایی می‌کند. تقابلی که برگمان می‌کوشد میانِ «واسطه‌گریِ آینه» چونان معوج‌کننده و تیره‌سازِ «امرِ معماگون» و «بی‌وساطتیِ شیشه» چونان عبوردهنده و امکان‌سازِ «امرِ معماگون» نمایش دهد. «امرِ معماگون» اگر «به‌وساطت و ازرهگذرِ آینه» و نه «با سرراستیِ شیشه» رخِ خود را نمایان سازد، برای آدمی چیزی چونان «عنکبوتی» جلوه خواهد کرد که «کارین» با آن مواجه شد. لیک آیا برگمان امکانی برای «بی‌وساطتیِ مواجهه با امر معماگون» مهیّا می‌بیند؟ اگر قهرمان آن فیلم را «کارین» و نه «پدر» بخوانیم، احتمالاً برگمان امیدی برای «بی‌واسطگیِ شیشه‌گونِ انتقال‌کننده» متصور نیست. حتی «پدر» هم «نامطمئن» است که شیشه‌ی بی‌واسطه «واقعاً» وساطت و مداخله‌ای نداشته باشد و نور را «به‌تمامه» منتقل کند، لیکن دست‌کم «معترف» است که «آینه» چونان «انتقال‌کننده‌ای بی‌طرف» «قطعاً» ناتوان است از عبورِ به‌غایت دشوارِ «امر معماگون»: قِسمی «الهیاتِ سلبی». لذا، به‌نظرم ترجمه‌ی انگلیسی نیز نقشی غلط می‌خواند از فهم «شکاکانه‌ی» برگمان به امر معماگون. من دو پیش‌نهاد برای ترجمه‌ی عنوانِ فیلم می‌دهم: «امرِ معماگونْ به‌وساطتِ آینه» یا «امرِ معماگون را به‌وساطتِ آینه [دیدن]». با توجه به نبودِ فعل در جمله‌بندیِ عنوانِ فیلم به‌نظرم برگردانِ نخست موجه‌تر است.
۱۳۹۹ مهر ۲۳ ۰۴:۱۵
خواهش می‌کنم. نظرِ لطف‌تان بود که خواندید.
۱۳۹۹ تیر ۱۳ ۱۰:۴۹
اشاره‌ای درباب عنوانِ این شاهکار:عنوانِ سوئدیِ این اثر Såsom i en spegel است. در انگلیسی آن را Through a Glass Darkly ترجمه کرده‌اند. به‌فارسی آن را چه بخوانیم؟ معمولاً در فارسی آن را «هم‌چون در یک آینه» ترجمه می‌کنند. لیکن به‌راستی این ترجمه چه «معنایی» دارد و حاوی چه دلالتی است؟ من برآن‌ام که اگر عنوانِ این فیلم به‌درستی ترجمه نگردد، نه‌فقط خطایی در ترجمه که خطایی در فهمِ معنای فیلم نیز رخ خواهد داد. بدواً توجه کنید که این چهار کلمه از آیه‌ی دوازدهم از باب سیزدهم از سوره‌ی «رساله به کُرَنْتیان» گرفته شده است. اصل چهار واژه‌ی یونانی در سوره بدین‌شرح است:δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι. معنای تحت‌اللفظیِ این چهار کلمه این است: به‌وساطتِ آینه آن‌چیزِ معماگون را. تعبیرِ ἐν αἰνίγματι مفعولِ غیرِمستقیمِ یک فاعلِ غایب و یک فعلِ غایب است که ناچاریم برای فهم این عناصر غایب به خودِ انجیل رجوع کنیم. در انجیل می‌خوانیم: βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι. فعلِ βλέπομεν توأمان فاعل و فعل را درخود دارد: «[ما] می‌نگریم». پس می‌توان آیه را این‌گونه ترجمه کرد: «چراکه به‌وساطتِ آینه بی‌درنگ به آن‌چیزِ معماگون می‌نگریم». نمای افتتاحیه‌ی فیلم از سطح «آب» چونان «واسطه‌ای آینه‌گون» که چیزهای دوردست را به‌نحوی «معوج و مغشوش» بازتاب می‌دهد، آن‌گاه‌که با نمای اختتامیه‌ی فیلم مقایسه شود که در آنْ «آفتاب» از دوردست و در گذر از «شیشه» خودش را نمایان می‌سازد، سرنخِ هدایت‌گری‌ست که ما را به بنیانِ نگرش برگمان رهنمایی می‌کند. تقابلی که برگمان می‌کوشد میانِ «واسطه‌گریِ آینه» چونان معوج‌کننده و تیره‌سازِ «امرِ معماگون» و «بی‌وساطتیِ شیشه» چونان عبوردهنده و امکان‌سازِ «امرِ معماگون» نمایش دهد. «امرِ معماگون» اگر «به‌وساطت و ازرهگذرِ آینه» و نه «با سرراستیِ شیشه» رخِ خود را نمایان سازد، برای آدمی چیزی چونان «عنکبوتی» جلوه خواهد کرد که «کارین» با آن مواجه شد. لیک آیا برگمان امکانی برای «بی‌وساطتیِ مواجهه با امر معماگون» مهیّا می‌بیند؟ اگر قهرمان آن فیلم را «کارین» و نه «پدر» بخوانیم، احتمالاً برگمان امیدی برای «بی‌واسطگیِ شیشه‌گونِ انتقال‌کننده» متصور نیست. حتی «پدر» هم «نامطمئن» است که شیشه‌ی بی‌واسطه «واقعاً» وساطت و مداخله‌ای نداشته باشد و نور را «به‌تمامه» منتقل کند، لیکن دست‌کم «معترف» است که «آینه» چونان «انتقال‌کننده‌ای بی‌طرف» «قطعاً» ناتوان است از عبورِ به‌غایت دشوارِ «امر معماگون»: قِسمی «الهیاتِ سلبی». لذا، به‌نظرم ترجمه‌ی انگلیسی نیز نقشی غلط می‌خواند از فهم «شکاکانه‌ی» برگمان به امر معماگون. من دو پیش‌نهاد برای ترجمه‌ی عنوانِ فیلم می‌دهم: «امرِ معماگونْ به‌وساطتِ آینه» یا «امرِ معماگون را به‌وساطتِ آینه [دیدن]». با توجه به نبودِ فعل در جمله‌بندیِ عنوانِ فیلم به‌نظرم برگردانِ نخست موجه‌تر است.