news-background
news-background

جنجالی‌ترین مستندهای تاریخ سینما

از زمان انتشار اولین مستند در دهه ۱۹۲۰، فیلمسازان تلاش کرده‌اند تا تجربه‌های انسانی را به بهترین نحو ممکن به تصویر بکشند. البته در این بین، برخی نیز از مرزهای مستندسازی فراتر رفته و در فیلم‌های خود از بخش‌های خیالی نیز استفاده کرده‌اند.

در این بین، فیلم‌هایی چون «بولینگ برای کلمباین» و «تیتیکات فولیز» به عنوان تکان‌دهنده‌ترین فیلم‌های مستند در زمینه نمایش بی‌عدالتی به شمار می‌روند اما برخی بینندگان و منتقدان آن‌ها را به خاطر برداشت‌های یک‌طرفه از خشونت علیه انسان‌ها، بیش از حد انتفاعی می‌دانند. به همین دلیل است که بسیاری از مشهورترین مستندها در بین بحث‌برانگیزترین مستندها قرار دارند.

 

۱. عمل کشتن ۲۰۱۲ (The Act of Killing)

فیلم مستند عمل کشتن، ماجرای وحشتناک قتل‌عام نزدیک به ۱ میلیون انسان در سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۶ در اندونزی را به تصویر می‌کشد. این مستند با به تصویر کشیدن مقصران این قتل‌عام که به خاطر کودتای سیاسی ناموفق اتفاق افتاد، تلاش می‌کند تا با بازسازی صحنه‌های کشتار، جنایات این مجرمان را با استفاده از سبک‌های گانگستری، غربی و موزیکال نمایش می‌دهد. دولت اندونزی با اعتراض به این فیلم، آن را مستندی بی‌قانون و بی‌رحم خواند که تصویر اشتباهی از کشور اندونزی نمایش می‌دهد.

     

۲. ماهی سیاه ۲۰۱۳ (Blackfish)

مستند ماهی سیاه در سال ۲۰۱۳ درباره ماجرای قتل سه نفر به دست نهنگ قاتل ۵ تنی دنیای آبی اورلاندو به نام تیلیکوم است. سازندگان این فیلم مدعی می‌شوند که وال‌ها در اسارت دچار مشکلات روحی روانی می‌شوند که موجب بروز رفتارهای خشونت‌آمیز در آن‌ها می‌شود و دنیای آبی اورلاندو را برای به خطر انداختن جان کارمندانش مقصر می‌دانند. پس از اکران، دنیای آبی اورلاندو این فیلم را یک پروپاگاندا خواند اما بسیاری از منتقدان و طرفداران محیط زیست از محتوای این مستند استقبال کردند. دنیای آبی اورلاندو نهایتاً نهنگ‌های قاتل را از برنامه‌های خود حذف کرد.

   

۳. کشتن آمریکا ۱۹۸۲ (The Killing of America)

علی‌رغم اکران مستند کشتن آمریکا در سال ۱۹۸۲، این مستند تا اواخر سال ۲۰۱۶ در دسترس عموم مردم قرار نداشت. این مستند سیلی از تصاویر خشونت‌آمیز درباره همه‌گیری خشونت با اسلحه در آمریکا، به‌خصوص صحنه‌هایی از قتل پر سروصدای جان و رابرت اف کندی را به نمایش می‌گذارد. این مستند همچنین به آغاز جریان قتل‌های سریالی در دهه ۷۰ می‌پردازد و مصاحبه‌هایی از ادموند کمپر، المر وین هنلی و سوزان آتکینز از خانواده منسون را شامل می‌شود.

   

۴. پل ۲۰۰۶ (The Bridge)

فیلم مستند پل حوادث ۳۶۵ روز در سال ۲۰۰۴ از حوادث پل گلدن گیت در سان ‌فرانسیسکو را نشان می‌دهد که در مدت یک سال، ۱۲ مورد خودکشی را ضبط می‌کند. این مستند با انتقادهای زیادی از سوی شهرداری سان ‌فرانسیسکو روبه‌رو شد که ادعا داشتند، کارگردان اریک استیل به خوبی ماموریت خود را درک نکرده است. علاوه بر شهرداری سان‌ فرانسیسکو، گروه‌های مدافعان خودکشی، این مستند را بیش از حد تحریک کننده خواندند. بسیاری از منتقدان این مستند را یک فیلم اسناف خطاب کردند اما در واقعیت، اکران این مستند باعث افزایش امنیت پل و جلوگیری از خودکشی‌های بیشتر روی این پل مشهور شد.

 

۵. نانوک شمالی ۱۹۲۲ (Nanook of the North)

مستند نانوک شمالی در زمان اکرانش در سال ۱۹۲۲ به عنوان مستندی انقلابی شناخته شد اما در سال‌های اخیر به خاطر انتشار تصاویر دروغین، بیشتر به عنوان مستندی جنجالی شناخته می‌شود. از این مستند نقدهای زیادی به خاطر نحوه به تصویر کشیدن اینوئیت‌های بومی کانادای شمالی می‌شود زیرا این مردم در دهه ۲۰ دسترسی کامل به امکانات مدرن داشتند اما این مستند، نانوک را در حال ساختن ایگلو و استفاده از هارپون نشان می‌دهد در حالی که در واقعت او استفاده از تفنگ را ترجیح می‌داد. به علاوه اسم شخصیت اصلی داستان در واقعیت آلاکاریلک بود که کارگردان برای بازاریابی بهتر آن را به نانوک تغییر داده بود.

 

۶. فارنهایت ۹/۱۱ ۲۰۰۴ (Fahrenheit 9/11)

فیلم مستند فارنهایت ۹/۱۱ به کارگردانی مایکل مور وقایع قبل و بعد از ماجرای حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به برج‌های دوقلو تجارت جهانی و پنتاگون را نشان می‌دهد که باعث وقوع یک جنجال سیاسی در آمریکا شد. بسیاری از منتقدان باور داشتند که مور ماجرا را کمی بیش از حد با آب‌وتاب تعریف کرده که موجب تغییر اصل ماجرا و نشر پروپاگاندا با هدف خراب کردن تصویر رئیس‌جمهور جرج دابلیو. بوش شده است. برخی گروه‌های افراطی نیز در صدد ممنوعیت پخش این مستند بودند و گروهی نیز باور داشتند بوش به اندازه کافی برای جلوگیری از وقوع چنین حمله‌ای تلاش نکرده است.

   

۷. بولینگ برای کلمباین ۲۰۰۲ (Bowling for Columbine)

در مستند بولینگ برای کلمباین، مایکل مور به بررسی حمله‌های خشونت‌آمیز با اسلحه در آمریکا و به‌خصوص بررسی داستان کشتار دانش‌آموزان دبیرستان کلمباین در سال ۱۹۹۹ می‌پردازد. علی‌رغم هدف مور برای انتقاد از کمبود قوانین کنترل حمل اسلحه، برخی منتقدان معتقد بودند که این فیلم از این اتفاق تراژیک سوءاستفاده کرده است. مستند بولینگ برای کلمباین شامل صداهای ضبط شده از تلفن‌های سراسیمه والدین و تصاویر دوربین‌های مداربسته از تیراندازی مدرسه است.

   

۸. تیتیکات فولیز ۱۹۶۷ (Titicut Follies)

فیلم مستند تیتیکات فولیز به کارگردانی فردریک وایزمن داستان بدرفتاری‌های تیم پزشکی بیمارستان جنایتکاران بیماران روانی بریج واتر استیت را بازگو می‌کند. در این مستند، صحنه‌هایی از بیماران برهنه‌ای نمایش داده می‌شود که کادر بیمارستان با آن‌ها بدرفتاری می‌کنند و در یک صحنه دیده می‌شود که پزشکی به زور به بیمار غذا می‌دهد. بیمارستان ماساچوست از وایزمن برای نشر زندگی شخصی بیماران شکایت کرد و موفق شد پخش این مستند را متوقف کند. مستند تیتیکات فولیز تا سال ۱۹۹۱ که بسیاری از زندانیان نشان داده در فیلم مرده بودند اجازه پخش پیدا نکرد.

   

۹. دستگیری فریدمن‌ها ۲۰۰۳ (Capturing the Friedmans)

فیلم مستند دستگیری فریدمن‌ها داستان دستگیری پدر و پسر بزرگ خانواده یهودی فریدمن، آرنولد و جسی را به جرم کودک‌آزاری در اواخر دهه ۱۹۸۰ بازگو می‌کند. هدف اصلی این مستند اثبات بی‌گناهی یا گناه کسی نبود و با دیدن آن می‌توان سوال های ناگفته درباره نحوه تحقیق‌های پلیس درباره فریدمن‌ها و ادعای قربانی‌ها را احساس کرد. اگرچه جسی فریدمن در مصاحبه‌ای مدعی شد که با دیدن فیلم احساس حمایت کرده اما کارآگاهان، این مستند را برای حذف مدارک کلیدی که جرم آرنولد و جسی را ثابت می‌کرد مورد انتقاد قرار دادند.

   

۱۰. قلقلک ۲۰۱۶ (Tickled)

دیوید فرایر و دیوید ریو در مستند قلقلک، جنبه تاریک تحمل رقابتی قلقلک را بررسی می‌کنند. فرایر در ابتدا تصمیم داشت پس از تحقیق درباره رقابت قلقلک مقاله‌ای درباره آن چاپ کند اما پس از آنکه شرکت مسئول این مسابقه شروع به فرستادن پیام‌های تحدید کننده و هوموفوبیک به او کرد، تصمیم گرفت مستندی درباره این رقابت بسازد. البته مشکلات قلقلک پس از اکران نیز ادامه داشت و از همان ابتدا با چندین تهدید شکایت روبه‌رو شد، به علاوه شرکت کنندگانی که در این مستند حضور داشتند نیز با عصبانیت نمایش‌های این مستند را به هم می‌ریختند و در نهایت وبلاگی برای از بین بردن حقیقت مستند ساختند.

 

۱۱. ترک نورلند ۲۰۱۹ (Leaving Neverland)

مستند ترک نورلند داستان دو مرد به نام‌های وید رابسون و جیمز سیفچاک را که مدعی بودند مایکل جکسون در کودکی آن‌ها را مورد آزار جنسی قرار داده بازگو می‌کند. واکنش‌ها به این مستند بسیار ضدونقیض بود و خانواده جکسون به جرم افترا از کارگردان، دن رید و شبکه اچ‌بی‌او شکایت کردند. خانواده جکسون همچنین برای جلوگیری از پخش این مستند تلاش کردند که موفقیت‌آمیز نبود. علاوه بر آن، رید از سوی برخی از طرف‌داران پروپاقرص مایکل جکسون فقید تهدید به مرگ شد. در جواب سوالی که آیا از ساخت مستند پشیمان است، رید پاسخ داد که به تک‌تک ثانیه‌های مستند باور دارد.

   

۱۲. پاک شدن: ساینتولوژی و زندان باورها ۲۰۱۵ (Going Clear: Scientology and the Prison of Belief)

مستند پاک شدن: ساینتولوژی و زندان باورها بر اساس کتابی از لارنس رایت ساخته شده و داستان هشت عضو سابق کلیسای ساینتولوژی را بازگو می‌کند. یکی از بهت‌آورترین لحظات این فیلم، اعتراف یکی از اعضای سابق درباره تنبیه شدید و زندانی شدن در زندانی به نام سوراخ بود که به خاطر رعایت نکردن قوانین کلیسا متحمل شده بود. اکران این مستند باعث خشم شدید کلیسا شد که مدعی بود اعضای سابق از روی خشم این حرف‌ها را زده و داستان این مستند بسیار یک‌طرفه بیان شده است. در بحبوحه اکران، اعضای سابقی که در ساخت این مستند شرکت داشتند مدعی شدند که توسط کارآگاه‌های کلیسا مورد تعقیب قرار گرفته‌اند.

 

۱۳. کمپ مسیح ۲۰۰۶ (Jesus Camp)

مستند کمپ مسیح داستان یک کمپ بنیادی مسیحی را در اوایل دهه ۲۰۰۰ بازگو می‌کند که کودکان را مجبور به دعا به زبان کتاب مقدس و شرکت در مراسم‌های دعای بسیار سخت می‌کرد تا آمریکا را به نام عیسی مسیح بار دیگر از بی‌دینان پس بگیرند. پیشوا و رهبر کمپ، بکی فیشر، متهم به شست‌وشوی مغزی و القا کردن باورهای عجیب به کودکان شد و در نهایت به خاطر بازخوردهای منفی شدید پس از اکران مستند مجبور به بستن کمپ شد.

   

۱۴. چهره‌های مرگ ۱۹۸۷ (Faces of Death)

در زمان اکران در سال ۱۹۸۷، بسیاری چهره‌های مرگ را یک مستندنما می‌شناختند و باور داشتند که تصاویر مهیب این مستند که شامل خورده شدن مغز یک میمون بود واقعی و ساخته شده با تکنیک ویدئوی پیداشده هستند اما بعداً مشخص شد که مغز میمون در واقع گل کلم بوده است. چهره‌های مرگ از مستندنما به سرعت تبدیل به یک اسناف فیلم شد و پخش آن در چندین کشور ممنوع اعلام شد.

   

۱۵. ساکنین زمین ۲۰۰۵ (Earthlings)

مستند ساکنین زمین اولین بار در سال ۲۰۰۵ اکران شد و موفق شد با استفاده از تصاویر دوربین‌های مخفی، خشونت وحشتناکی که در عرصه دامداری و پیشرفت علم به حیوانات اعمال می‌شد را به نمایش درآورد. منتقدان درباره این مستند به خاطر تصاویر خشونت بارش نظرات ضدونقیضی داشتند. داستان این مستند به طور عجیبی در سال ۲۰۲۰ درگیر یک ماجرای گروگان‌گیری شد زمانی که شخصی در اوکراین پس از گروگان گرفتن ۱۳ نفر در یک اتوبوس از رئیس‌جمهور اوکراین خواست تا از همه شهروندان این کشور بخواهد مستند ساکنین زمین را ببینند. رئیس‌جمهور اوکراین درباره این فیلم در صفحه فیس‌بوک خود نوشت و گروگان‌گیر در نهایت مردم را آزاد کرد. شان مونسون، کارگردان این مستند پس از شنیدن ماجرا اعمال این مرد را محکوم کرد.

دیدگاه‌ها

برای ارسال دیدگاه باید وارد شوید
۱ تیر ۱۴۰۱ ۱۲:۳۱

یه مستندم بود طرف میرفت تو دل طبیعت زندگی میکرد شبکه ۵ یا ۴ پخشش میکرد کسی میدونه اسمش چیه ؟!

نمایش اسپویل