«شما برای شروع آنجا نبودید. شما تا پایان آنجا نخواهید بود. دانش شما از آنچه میگذرد فقط میتواند سطحی و نسبی باشد.»
ویلیام اس باروز، ناهار لخت، ترجمهی فرید قدمی
فیلم سینمایی «متصرف» (دانلود فیلم The Possessor با لینک مستقیم)، دومین ساختهی برندون کراننبرگ، پسر دیوید کراننبرگ شهیر، با سکانسی خونین و دهشتناک از زن سیاهپوستی که گویی هیپنوتیزم شده و وارد یک میهمانی میشود و به سمت مرد سفیدپوستی میرود و با ضربات چاقو او را به قتل میرساند و بدون اندکی استرس، اسلحهای را بیرون میآورد و سپس میگوید: «منو خارج کن»، شروع میشود و مخاطب در همان لحظات آغازین در مییابد که با سینمایی قرار است رو به رو شود که به زعم ویلیام براون، از درک بشر فراتر میرود. اخبار سینمای جهان را از ۳۰نما دنبال کنید.
«متصرف»، روایتی است دلهرهآور، نامانوس و تنشزا که میان ذهن، جسم؛ لامکانی و لازمانی حرکت میکند و تصویر مبهم، لرزان و تهدیدکنندهای از عصر دیجیتال، آینده تکنولوژی، بیهویتی انسان، سردرگمی، بدنهای رو به اضمحلال، فساد و تخریب را به مخاطب ارائه میدهد. یک اثر علمی تخیلی نامتعارف، ترسناک و هشدار دهنده که با جلوههای بصری بینظیر، فضاسازی سرد و غمزده، جهانی سراسر خشن، تهدید آمیز و طرح داستانی وهمآلود که دلهره و ناامنی را ذره ذره به مخاطب تزریق میکند.
داستان «متصرف»، حول محور کاراکتر تاسیا واس (آندرهآ ریسبرو)، آدمکشی قراردادی و خبره میچرخد که همانند هزاران نفر دیگر برای یک سازمان مخفی آدمکشی فعالیت میکند؛ سازمانی که با استفاده از تکنولوژیهای فوق سری، به راحتی کنترل ذهن و جسم اشخاص را میتواند برعهده بگیرد و از این طریق برای ماموریتهایی ویژه برنامه ریزی کند و از طریق مامورین، جنایاتی غیر قابل ردیابی را از طریق ورود و تصرف جسم میزبان انجام دهد، به طوری که هیچ شاهدی بر اعمال وجود نداشته باشد. مامورینی که فیالواقع میتوانند جنایات بیرحمانه را از طریق نفوذ به انسانهای دیگر و به عبارتی جایگزینی در بدنهای دیگر مرتکب شوند. داستانی شبیه به فرایند «شدن»، آنچه که دلوز و گتاری آن را به نوعی در کتاب فلسفه چیست، مطرح میکنند.
سینمایی «متصرف»، روایتی است پیچیده از مجاز و واقعیت، از مرزهای باریک خیال و واقعیت میان جهان واقعی و هر آنچه که در جهان بیانتهای ذهن شکل میگیرد. واقعیتی که چیزی شبیه به هولودک است؛ محیطی که ساکنانش قادرند هر گونه شبیه سازی هولوگرافیک از بیش و کم، هر گونه واقعیتی را که خواهاناند در آن فراخوانند. جهانی با قوانین دلخواه و همچون وسیلهای برای کسب تجربه.
این فیلمی خوش ساخت است که ما را در جهانی سراسر پر رمز و راز قرار میدهد و به درون تئوریهایی هراسناک میبرد و جریان عادی سازی را به تصویر میکشد. جریانی که انجام اعمال هولناک به روشی منظم و سازمان یافته مبتنی بر عادیسازی شکل میگیرد. روندی که طی آن اعمال شنیع، جنایتبار و غیرقابل بیان به عملی عادی بدل میشوند و کراننبرگ در این ادامهی این جریان از کاراکترهایی رونمایی میکند که همچون مهرههایی از یک بازی هستند که گویی کنترل و ارادهای بر اعمال خود ندارند. جهانی عجیب که انسان به واسطهی ذهن، فناوری و قدرتی که در اختیار دارد میتواند دیگری را تحت سلطهی خود قرار دهد و با به دست گرفتن ذهن و بدن شخصی دیگر، به راحتی و بدون اندکی سوظن به قربانی مورد نظر نزدیک شود و به هدفش برسد.
با این حال ناگفته نماند که فیلم با وجود اینکه به لحاظ فنی بسیار قوی است و متعلق است به ژانری جذاب و بیانتها و به مقولهای پیچیده میپردازد که میتوانست بدل به سوژهای جذاب و منحصر به فرد شود، اما نقاط ضعفی دارد که مخاطب را دلزده میکند؛ همچون مشخص نبودن چرایی اعمال، ریتم کند، عدم شفاف سازی موضوعی، نبود داستانی منسجم، عدم شخصیت پردازی دقیق و مهمتر از همه این است که فیلم به طرز آزار دهندهای سرشار از امور گنگ است و برندون کراننبرگ تا انتها، یک امر گنگ را مدام به امر گنگ بعدی احاله میدهد و مخاطب نه تنها نمیتواند تمامی رویدادها را کنار هم بچیند و به شفافیت موضوعی و حصول نتیجه برسد، بلکه تنها به ناامیدی و سردرگمی میرسد، مسئلهای که آنقدرها که باید، انسان خسته، بیحوصله و به انتظارِ جهان ویروسزده را راضی نمیکند.
در نهایت باید گفت اگرچه کراننبرگِ پسر در دومین ساختهاش دگربار وام دار تخیل پدرش است و مانند فیلمهای او، به دنیای پیچیدهی ذهن ورود و کنترل پیدا میکند، قتلهای وحشتناک را با جزئیات به نمایش میگذارد، طنزی کاملا فریبنده را به تصویر میکشد و به مدیریت، پارانویا و قدرت، انعطاف پذیری هویت، تهدید فیزیکی، فن آوری مدرن و ظلم روانی میپردازد، اما در عین حال ایدههای جسورانه و روش اجرای آنها کاملا متعلق به خودش است و کاری کاملا غافلگیرکننده انجام داده است و با فرض جهانی که فناوری تسلط و نفوذ بر ذهن و جسم انسانها در آن وجود دارد، به بررسی تهدیدهای فیزیکی و اجتماعی فناوری مدرن در آیندهای بسیار نزدیک میپردازد، در قلمرو جنایات صنعتی گام بر میدارد، اساس زندگی را دگرگون میکند و دلهره را برای مخاطب بر جای میگذارد.
یاسمن اسمعیلزادگان